انسان از ابتدای خلقت نیاز به ارتباط با موجودی ماورایی را در خود احساس نموده است و این نیاز باعث شده که رو به سوی نماز و نیایش بیاورد. نماز محکم ترین رشته ی الفت بین خداوند و بندگان است و نیایش نیز عبادتی است که از روح نیازمند انسان به آستان بلند خدا سرچشمه می گیرد. نماز و نیایش راز و نیاز با دلداری دل آرام و والاترین تجلّی عاشقانه بین بنده و معبود است. این فریضه ی الهی در همه ی ادیان وجود داشته و به شیوه  ها و اشکال متفاوت صورت پذیرفته است.

خداوند نماز و نیایش را برای پاکی دل و تندرستی جسم قرار داده و نماز و نیایش، پالاینده ی آلودگی ها، تیرگی ها، ظلمت ها و شست و شو دهنده ی دل و جان آدمی است. در این پژوهش نماز و نیایش در اندیشه ی هشت شاعر برجسته ی معاصر از جمله: شهریار، سبزواری، مشیری، سپهری، فرخزاد، صفارزاده، هراتی و امین پور به صورت تحلیل محتوا بررّسی شده است.

نتایج به دست آمده نشان می دهد که بسامد واژگان و اجزاء و مفاهیم نماز و نیایش در اشعار این هشت شاعر، با توجّه به بینش و جهان بینی آنان متفاوت است و از سوی دیگر از جریانات سیاسی و اجتماعی نیز تأثیر پذیرفته است. بدین ترتیب نماز و نیایش  گاه جلوه ای عرفانی پذیرفته، گاه حاصل گره خوردگی عاطفه و احساس شاعر بوده و گاهی با الهام از طبیعت معنا پذیرفته است.

فهرست مطالب

چکیده1
فصل اول: کلیات تحقیق2
1-1    مقدمه تحقیق    3
1-2    بیان مسئله    6
1-3    سوالات تحقیق8
1-4    اهمیت و ضرورت تحقیق8
1-5    پیشینه ی تحقیق9
1-6    اهداف تحقیق10
1-7    فرضیه های تحقیق10
1-8    تعاریف واژه های کلیدی11
1-9    حدود و قلمرو تحقیق12

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق13
2-1 نماز14
2-1-1 عبادت و ماهیت آن16
2-1-2 نام های نماز     19
2-1-3 تاریخچه ی نماز و پرستش20
2-1-4 اشکال نماز22    
2-1-4-1 نماز در ادیان بدوی23    
2-1-4-2 دین زرتشت25
2-1-4-3 دین یهود28
2-1-4-4 دین مسیح30    
2-1-4-5 دین اسلام32
2-1-5 نظریه های نماز34    
2-1-6    آداب نماز37
2-1-7 مفاهیم نماز38    
2-1-7-1 تسبیح    38    
2-1-7-2 ذکر39    
2-1-7-3 توحید41    
2-1-8 اهمیت و اسرار نماز42
2-2 نیایش44
2-2-1 آداب نیایش47    
2-2-2 اهداف نیایش48    
2-2-3 مفاهیم نیایش49    
2-2-3-1 مناجات49    
2-2-3-2 دعا50
2-2-3-2-1 فوائد دعا52    
2-2-3-2-2 آثار دعا54    
2-3-نقش نماز و نیایش در اندیشه ی شاعران کهن و معاصر55

فصل سوم: حوزه ی تحقیق65
3-1 محمد حسین شهریار66    
3-1-1 سبک شعری67
3-1-2 آثار68
3-2- حمید سبزواری70
3-2-1 شعر و اندیشه72
3-2-2 تأثیر پذیری73    
3-2-3 آثار74
3-3 فریدون مشیری75
3-3-1 سبک شعری76
3-3-2 آثار77
3-4 سهراب سپهری78
3-4-1 مقام شعری و سبک79
3-4-2 آثار80
3-5 فروغ فرخزاد81
3-5-1 شعر و اندیشه82    
3-5-2 آثار83
3-6 طاهره صفارزاده84
3-6-1 ادوار شعری و آثار86
3-7 سلمان هراتی87
3-7-1 شعر و اندیشه88    
3-7-2 آثار89
3-8 سال شمار زندگی قیصر امین پور90
3-8-1 ویژگی های شعری و آثار    93    

فصل چهارم : داده های تحقیق95
4-1 محمد حسین شهریار96
4-1-1 تسبیح100
4-1-2 مناجات101
4-1-3 دعا103
4-1-4 ذکر105
4-1-5 توحید108
4-1-6 بسامد واژگان و اجزاء و مفاهیم نماز و نیایش110
4-2 حمید سبزواری114
4-2-1 دعا116
4-2-2 ذکر118
4-2-3 تسبیح118
4-2-4 نماز119
4-2-5 مناجات121
4-2-6 توحید124
4-2-7 بسامد واژگان و اجزاء و مفاهیم نماز و نیایش125
4-3 فریدون مشیری128
4-3-1 مناجات129
4-3-2 دعا130
4-3-3 نماز133    
4-3-4 توحید135
4-3-5 بسامد واژگان و اجزاء و مفاهیم نماز و نیایش136
4-4 سهراب سپهری139
4-4-1 بسامد واژگان و اجزاء و مفاهیم نماز و نیایش162
4-5 فروغ فرخزاد164
4-5-1 بسامد واژگان و اجزاء و مفاهیم نماز و نیایش179
4-6 طاهره صفارزاده180
4-6-1 بسامد واژگان و اجزاء و مفاهیم نماز و نیایش195
4-7 سلمان هراتی198
4-7-1 نیایش در شعر هراتی198
4-7-1-1 نیایش واره ی اول199
4-7-1-2 نیایش واره ی دوم200
4-7-1-3 نیایش واره ی سوم201
4-7-1-4 نیایش واره ی چهارم203
4-7-1-5 نیایش واره ی پنجم204
4-7-1-6 نیایش واره ی ششم205
4-7-1-7 نیایش واره ی هفتم206
4-7-1-8 نیایش واره ی هشتم207
4-7-1-9 نیایش واره ی نهم208
4-7-1-10 نیایش واره ی دهم209
4-7-1-11 نیایش واره ی یازدهم210
4-7-1 12 نیایش واره ی دوازدهم211
4-7-1-13 نیایش واره ی سینزدهم212
4-7-1-14 نیایش واره ی چهاردهم214
4-7-1-15 نیایش واره ی پانزدهم    215
4-7-2 مناجات216
4-7-3 بسامد واژگان و اجزاء و مفاهیم نماز و نیایش218
4-8 قیصر امین پور219
4-8-1 نماز219
4-8-2 نیایش222
4-8-3 دعا223
4-8-4 توحید225
4-8-5 بسامد واژگان و اجزاء و مفاهیم نماز و نیایش232

فصل پنجم : نتیجه ی تحقیق و ارائه ي پيشنهادات 235
نتیجه ی تحقیق236
ارائه ي پيشنهادات237

منابع 240